Nội dung & nghệ thuật bài thơ tiểu đội xe không kính 

Các em hãy chỉ ra trong Bài thơ tiểu đội xe không kính Văn 9 những nét đặc sắc về nội dung cũng như nghệ thuật, đâu là điểm nổi bật nhất trong bài thơ này? Theo dõi nội dung và nghệ thuật bài thơ tiểu đội xe không kính trong hướng dẫn bên dưới.

Nội dung bài viết

Tác giả – Tác phẩm

Phạm Tiến Duật (1941 – 2007), quê ở tỉnh Phú Thọ, sinh ra trong một nhà nho với cha là nhà giáo dạy tiếng Hán và tiếng Pháp. Sau khi tốt nghiệp, ông đi nhập ngũ. Đây là giai đoạn ông sống và chiến đấu chủ yếu trên tuyến đường Trường Sơn. Và cũng là giai đoạn cho những tác phẩm thơ nổi tiếng của ông ra đời. Có thể nói ông đã có những đóng góp to lớn cho nền thơ ca cách mạng Việt Nam. Tham gia chiến đấu và trưởng thành từ cuộc cách mạng máu lửa, đã làm cho hồn thơ ông sâu sắc, trẻ trung mà không kém phần tinh nghịch. Các sáng tác của ông cũng được phổ nhạc tiêu biểu là bài “Trường Sơn đông, Trường sơn tây”. Các tập thơ chính của ông phải kể đến như “Vầng trăng quầng lửa” (1970), “Ở hai đầu núi” (1981), Thơ một chặng đường, Nhóm lửa…

“Bài thơ tiểu đội xe không kính” nằm trong tập thơ Vầng trăng, quầng lửa của Phạm Tiến Duật bài thơ được ra đời ngày trong thời điểm chống Mĩ diễn ra ác liệt và căng go nhất. Những chiếc xe tiếp tế vận hành quân trên con đường vì miền Nam thân yêu bất chấp mưa bom bão đạn từ kẻ thù.

Bố cục bài thơ

“Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật chúng ta có thể chia là 3 phần:

Phần 1: 2 khổ đầu – Những người lính lái xe với tư thế hiên ngang ra trận

Phần 2: 4 khổ tiếp – Tinh thần lạc quan, ngang tàng của những người lính Trường Sơn.

Phần 3: còn lại – Ý chí chiến đấu mãnh liệt của những người lính vì miền Nam ruột thịt.

Ý nghĩa nhan đề

Nhan đề bài thơ khá dài, với 8 chữ “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” tạo nên sự độc đáo cho toàn bài. Với nhan đề này, đây là sự phát hiện độc đáo, sáng tạo của nhà thơ: những chiếc xe không có kính. Trên chiến trường ác liệt mưa bom bão đạn, người chiến sĩ phải trải qua biết bao hi sinh gian khổ, khó khăn thiếu thốn mọi mặt. Và hình ảnh những chiếc xe không có kính đó là hiện thực khốc liệt ngoài kia mà các anh phải gánh chịu. Không có kính các anh vẫn “ung dung” – một phát hiện mới mẻ của tác giả, hiện thực dù có khốc liệt đến đâu thì cũng không làm nguôi tinh thần lạc quan cùng ý chí chiến đấu của những người lính trên chiến trường.

✅ Xem thêm >>> Soạn văn Bài thơ về tiểu đội xe không kính chi tiết

 

Nội dung chính bài thơ

Bài thơ khắc họa hình ảnh lạ mắt: chiếc xe không kính, tác giả làm nổi bật hình ảnh của những người lính lái xe ở Trường Sơn dũng cảm, bất chấp khó khăn, thể hiện niềm lạc quan tuổi trẻ và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam. Tinh thần vui vẻ, lạc quan vì niềm tin chiến thắng được thể hiện một cách rõ nét qua khổ cuối:

“Không có kính rồi xe không có đèn

Không có mùi rồi thùng xe có xước

Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước

Chỉ cần trong xe có một trái tim”

Nghệ thuật trong bài thơ

Phạm Tiến Duật đã thành công trong việc sử dụng nghệ thuật đặc sắc khắc họa hình ảnh những chiếc xe không kính và hình ảnh những người chiến sĩ:

– Tác giả viết bài thơ theo thể tự do, các câu dài ngắn khác nhau, được gieo vần ở tiếng thơ cuối cùng của dòng thơ. Với cách sử dụng thể thơ này cho thấy tinh thần phóng khoáng, yêu thích sự tự do không chỉ của tác giả mà còn là của những người chiến sĩ.

– Biểu đạt chủ yếu dùng trong bài thơ là phương thức biểu cảm, có kết hợp thêm yếu tố tự sự vào bài thơ. Yếu tố biểu cảm giúp cho bài thơ thêm tình cảm, mềm mại trong cách kể chuyện của tác giả. Cuộc sống nơi thao trường tưởng chừng như chỉ có gian nan, thử thách nhưng với cách kể chuyện của Phạm Tiến Duật, nó trở nên vui tươi, lạc quan và có phần tinh nghịch, ngang tàn.

– Giọng điệu trong bài thơ lạc quan, vui vẻ. Giọng điệu vui tươi xuyên xuốt cả bài thơ làm cho người đọc cảm nhận được hiện thực tàn khốc ngoài kia như dịu đi trong con mắt của người chiến sĩ. Tác giả làm nên hình ảnh sinh động của cuộc sống người lính trong chiến trường, ngôn ngữ tự nhiên, có những nét khá giống với văn xuôi.

– Đặc biệt trong bài thơ, tác giả đã sử dụng rất nhiều các biện pháp tu từ như nhân hóa, so sánh, điệp từ, ẩn dụ. Các biện pháp nghệ thuật này làm cho bài thơ thêm sinh động, dễ đi vào lòng người.

=> Tất cả các yếu tố nghệ thuật trên góp phần vào thành công của bài thơ tiểu đội xe không kính.

Dàn bài phân tích nội dung

Hình ảnh những chiếc xe không kính:

– Hai câu thơ đầu là nguyên nhân của những chiếc xe không có kính. Tác giả sử dụng hàng loạt các động từ mạnh như “giật”, “rung”, kết hợp với điệp từ không cho thấy hiện thực ngoài chiến trường đang rất ác liệt. Đây chính là lý do mà những chiếc xe không có kính.

– Hình ảnh những chiếc xe không kính đã quá quen thuộc với những năm tháng chống Mĩ, tuy nhiên chỉ khi đến với Phạm Tiến Duật thì nó mới đi vào thơ và trở thành hình ảnh độc đáo. Những nét của một hồn thơ tinh nghịch, ngang tàng làm cho hình ảnh những chiếc xe vừa thân thuộc lại có chút gì đó mới mẻ.

Hình ảnh người chiến sĩ lái xe Trường Sơn

– Tư thế ung dung, hiên ngang “Ung dung…như ùa vào buồng lái”: biện pháp nhân hóa được sử dụng “gió vào xoa”, “con đường chạy” và ẩn dụ chuyển đổi cảm giác “mắt đắng” làm nổi bật hiện thực theo cảm nhận của người chiến sĩ. Biện pháp đảo ngữ trong câu thơ đầu tiên làm nổi bật lên tư thế hiên ngang, đĩnh đạc, không sợ trước những gian khổ.

– Tinh thần lạc quan, sục sôi của những người lính :”Không có kính ừ có bụi…gió lùa khô mau thôi”. Những khó khăn trên tuyến đường trường sơn đầy máu lửa, nào những bụi, những mưa như tuôn xối xả. Không có kính bụi bay, gió thổi nhưng người lính vẫn một thái độ :ừ thì”. Đây là thái độ mang một chút nganh tàn, hống hách, mặc kệ những khó khăn ngoài kia

-Tinh thần đồng chí đồng đội thắm thiết, quây quần bên bếp lửa Hoàng cầm. Sau những chặng đường  mệt mỏi, người lính phải nghỉ ngơi và cũng là lúc “gia đình” bên nhau, “chung bát chung đũa”. Trong chiến tranh tinh thần đó thật chân quý biết bao.

-Lòng yêu nước, tinh thần chiến đấu sục sôi. Có thể nói đây là đỉnh điểm của những gian nan “không kính”, “không đèn”, “không mui xe”, “thùng xe có xước”. Nhưng cũng không thể quật ngã được tinh thần của các anh. Các chiến sĩ vẫn đứng lên tiếp tục chặng đường vì miền Nam yêu dấu “Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước”.

Trên đây là những ý nghĩa đặc sắc về nội dung và nghệ thuật bài thơ tiểu đội xe không kính. Để hiểu hơn và đạt điểm cao, các bạn hãy tham khảo trong bài viết này nha.

Lớp 9 -