Phân tích sự tha hóa của Chí Phèo – truyện ngắn của tác giả Nam Cao

Phân tích sự tha hoá của Chí Phèo ta thấy hiện lên hình ảnh chân thật nhất số phận người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Từ một người nông dân hiền lành, chân chất, Chí biến trở thành một con quỷ của làng Vũ Đại. Dưới đây là bài phân tích chi tiết sự tha hóa của Chí Phèo. Bạn đọc cũng có thể tham khảo dàn ý phân tích trước khi đi vào làm bài chi tiết.

Nội dung bài viết

Dàn ý quá trình tha hóa của Chí Phèo học sinh giỏi

Dưới đây là dàn ý quá trình tha hóa của Chí Phèo học sinh giỏi giúp bạn đọc dễ dàng viết bài phân tích chi tiết và có thể dùng làm tài liệu tham khảo để hiểu rõ hơn về nội dung tác phẩm.

Mở bài phân tích sự tha hóa của Chí Phèo

– Giới thiệu chung về nhà văn Nam Cao và tác phẩm “Chí Phèo”.

– Giới thiệu ngắn gọn về cuộc đời Chí Phèo, kết cục bi thảm của nhân vật.

Thân bài phân tích sự tha hóa của Chí Phèo

– Sơ lược về thân phận, hoàn cảnh nhân vật Chí Phèo từ khi sinh ra cho đến khi làm thuê ở nhà Bá Kiến: Mồ côi cha mẹ, không có họ hàng thân thích, bị vứt bỏ bên lò gạch cũ. Nhưng Chí rất hiền lành, chất phác, tu chí làm ăn lương thiện.

– Quá trình Chí bị tha hóa từ vẻ bề ngoài đến bản chất bên trong: Khi bị chèn ép, tra tấn ở nhà tù thực dân. Khi Chí Phèo ra tù làm tay sai cho Bá Kiến. Khi Thị Nở, xấu ma chê quỷ hờn, những tưởng yêu thương Chí nhưng cũng bị xã hội đưa đẩy, quay lưng lại với Chí và hắn tự kết liễu đời mình.

– Nêu lên những đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm: Nghệ thuật xây dựng cốt truyện, lời văn giản dị, gần gũi với nhân dân, sử dụng nghệ thuật độc thoại nội tâm nhuần nhuyễn,…

Kết bài phân tích sự tha hóa của Chí Phèo

– Khái quát lại những bi kịch Chí phải trải qua và trở nên tha hóa.

– Liên hệ, mở rộng các ý nghĩa nhân văn, nhân đạo của tác phẩm tới người đọc.

Một số dạng đề văn phân tích sự tha hóa của Chí Phèo

Dưới đây là phân tích sự tha hóa của Chí Phèo để bạn đọc có thể tham khảo và sử dụng làm tư liệu phân tích trong quá trình học.

Nêu nguyên nhân quá trình tha hóa của Chí Phèo ngắn gọn

Bản chất Chí Phèo là người nông dân hiền lành, chất phác. Dù bị xã hội đưa đẩy, mồ côi cha mẹ nhưng Chí vẫn cố gắng làm ăn lương thiện, giữ ý thức về nhân phẩm. Tuy vậy, Chí đã bị xã hội tha hóa cả về tâm hồn lẫn ngoại hình bởi :

Vợ của Bá Kiến có ý đồ bất chính, muốn dụ dỗ Chí khi thấy anh trẻ khỏe, vạm vỡ. Điều đó khiến cho lão Bá Kiến ghen tuông, đẩy vào nhà tù thực dân, chịu tra tấn hành hạ. Khi ra tù, trở thành con “quỷ dữ” tay sai cho lão Bá Kiến để kiếm rượu uống cho quên sầu. Lúc này, hắn mang ngoại hình của một tên lưu manh, quái nhân.

Với lịch sử tù túng, ngoại hình gớm guốc, chuyên say rượu, chẳng ai muốn làm bạn, làm người thân với Chí Phèo. Tất cả đều khinh thường, xa lánh, mặc kệ hắn muốn làm khùng điên ra sao thì làm. Chí cô đơn, lạc lõng, ăn vạ để kiếm được sự chú ý của dân làng Vũ Đại.

Viết bài văn phân tích quá trình tha hóa của Chí Phèo học sinh giỏi

“Ai cho tao lương thiện? Làm sao có thể xoá sạch hết những mảnh vỡ trên gương mặt này…?” Trước lúc đâm giết Bá Kiến và tự kết thúc cuộc đời của chính bản thân, Chí Phèo – nhân vật trong tác phẩm cùng tên của nhà văn Nam Cao, đã gào lên như thế. Câu chuyện của một con người nông dân hiền lành, bình dị đi tìm cuộc sống lương thiện nhưng bị xã hội trù dập, kẻ cầm quyền đàn áp để rồi phải nhận lấy những vết rạch xấu xí trên khuôn mặt và sự khinh ghét của xã hội. Tất cả được thể hiện qua truyện ngắn đã làm biết bao lớp bạn đọc xúc động từ rất nhiều thập niên nay.

Tác phẩm “Chí Phèo” được ra đời vào khoảng năm 1936. Với bối cảnh nông dân ở thời kỳ đầu Cách mạng tháng Tám, khi đó các tác phẩm thuộc chủ đề người lao động đã trở nên rất quen thuộc trong xã hội. Thậm chí nhằm tạo sức lôi cuốn, hấp dẫn cho người xem, một NXB đã sửa đổi nó với cái tên hợp thời là “Đôi lứa xứng đôi”. Đến năm 1946, khi truyện ngắn này được in lại trong tập truyện “Luống cày” với tên là “Chí Phèo” đã phản ánh chính xác nhất và toàn diện nhất nội dung của tác phẩm.

Chí Phèo là nam nhân vật của truyện. Hắn có một cuộc đời cơ cực bị ruồng bỏ ngay từ khi còn rất nhỏ ở một xưởng gạch cũ, và được người dân quanh làng Vũ Đại truyền tay nhau nuôi nấng. Đến khi lớn, Chí Phèo siêng năng lao động sản xuất, làm thuê kiếm sống nhưng bị kết án trọng tội và phải bị nhốt trong trại giam. Sau khi rời trại, bao sóng gió nơi địa ngục thực dân phong kiến đã khiến Chí là một kẻ hiền lành trở thành một tên lưu manh khét tiếng chuyên làm tay chân cho Bá Kiến.

Cuộc sống của Chí vụt tươi sáng lên khi gặp gỡ được Thị Nở, và được cảm hoá thành người lương thiện để rồi chịu sự cự tuyệt từ Thị Nở khi Thị Nở nghe theo lời chú của mình. Chí nổi giận, đi theo Bá Kiến báo thù rồi đâm Bá Kiến và tự tử. Từ Chí biến trở thành Chí Phèo là suốt một câu chuyện dài cuộc sống của một kẻ đi mãi trên bờ vực của sự thoái hoá. Đến khi cần dừng chân, có ngẩng mặt cũng không thể nào ngóc đầu lên làm lại cuộc đời được nữa.

Nam Cao đã miêu tả sự tha hoá của Chí Phèo vô cùng sâu sắc bởi là một con người lương thiện nhưng dưới bàn tay độc ác của Bá Kiến thì Chí Phèo lại trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại. Sự xuất hiện ngay ở đầu truyện đã vô cùng đặc biệt trong giọng chửi của Chí Phèo. Hắn uống rượu, hắn chửi tất cả mọi người “chửi đời”, “chửi trời”, “chửi cả làng Vũ Đại”, “chửi cả thằng nào sinh ra hắn”.

Nhưng do đâu Chí đã chửi? Tất cả là có lý do của nó, khi uống rượu nhiều Chí mới nhìn thấy tội lỗi của mình, làm mọi việc mà không có một ai công nhận sự tồn tại của hắn. Chí Phèo trượt chân xuống bãi lầy tha hoá, tự bản thân Chí Phèo đã phá huỷ cả tâm hồn và thể xác của riêng mình. Hắn đau đớn, giận dữ vì nhận ra cuộc sống của Chí Phèo, không ai nói chuyện với hắn và trả tiền cho hắn chỉ vì hắn là một con chó của Bá Kiến.

Phân tích sự tha hóa của Chí Phèo ta thấy thực chất Chí là một con người cô đơn và cũng gần như không còn là người trên chính nơi hắn được sinh ra này đây. Với sự tha hoá của Chí Phèo, Nam Cao đã phơi bày bộ mặt ác độc, tàn bạo, dã man của đám địa chủ phong kiến nơi thôn quê, của nhà tù thực dân đã phá huỷ cuộc sống của một con người và đã đưa Chí đến con đường hư hỏng, tha hoá.

Đánh giá một cách công bằng về chế độ cai trị nửa phong kiến tại thôn quê Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám – 1945 là thói đời như thế. Người ta vốn biết, sự ghen tuông vô lý của Bá Kiến sẽ rất đỗi tầm thường nếu ông ấy cũng chỉ là một người nông dân của làng Vũ Đại. Nhưng Bá Kiến tham lam, tàn độc lại là người có được chức vụ cao nhất tại nơi thôn làng này. Vậy là quyền sanh và quyền diệt trong tay, muốn cho ai sống thì được, thích cho ai chết thì thôi. Cơn ghen tuông đã trở thành động lực, đòn bẩy để đẩy Chí rơi vào vòng xoáy của sự tội lỗi, sự việc dập tắt hy vọng của Chí Phèo. Mà trước hết là sự tha hoá của Chí Phèo về nhân hình.

Đó là nhà tù thực dân, là những trại giam lấy thịt người không bỏ lại xương, bằng một cách nào đó đã nuốt chửng hết sự lương thiện và tốt đẹp của Chí để cuối cùng trả lại cho cuộc đời một tên Chí Phèo, xấu cả về nhân tướng lẫn phẩm giá. Về bề ngoài, hắn có dáng dấp của một kẻ với “cái đầu trọc lốc”, “răng cạo trắng hớn”, mà khuôn mặt lại lúc nào cũng “câng câng”, hai con mắt “gườm gườm” nhìn ghê chết. Trang phục thì giống bọn Pháp, diện quần da đen, áo khoác màu vàng, cổ bị buộc lại, trên đó có xăm nhiều hình thù kỳ quái…

Chính tác giả Nam Cao đã hai lần thét lên trông ghê chết để miêu tả diện mạo của hắn sau bảy, tám năm đi tù về. Người đọc không hề nhìn thấy Chí thật thà và chất phác ngày nào đâu. Nhưng đã là lương thiện thì bộ dạng ấy cũng không làm người dân trở nên sợ Chí và hoàn toàn xa lánh Chí cho đến khi hắn thật sự có nhiều hành động mất đi nhân tính.

Mới ở trại về mà Chí đã ngồi nhậu cùng với con chó liên tục từ trưa sang chiều. Và rồi sau đó, sáng nào người ta cũng gặp hắn say xỉn. Hành động say rượu đó đã đưa Chí trở thành người ngoài sức tưởng tượng. Chí làm náo động cả làng Vũ Đại với từng trận say điên loạn, đêm đêm mang vỏ chai đến sân nhà Bá Kiến để chửi mắng, rồi ăn vạ.

Ban đầu Chí chỉ làm trong vô thức, say thì chửi Bá Kiến nhưng khi tỉnh dậy lại đi ăn vạ để đòi quyền lợi cho mình. Muốn thế thì hắn tình nguyện biến mình trở thành tay sai dưới trướng Bá Kiến. Bao nhiêu nhà tan nát bởi Chí, máu cũng đã đổ, hắn dần trở nên thô lỗ và hung hãn trong những bữa rượu triền miên. Chẳng hiểu tự lúc nào Chí đã bán thân cho quỷ dữ.

Từ chuyện bị lạm dụng để rồi từ đó Chí đã bước chân trên con đường mòn của kẻ phạm tội. Người làng Vũ Đại cũng không ai coi hắn là người. Chí trở thành Chí Phèo – một bộ phận dư thừa, mất nhân tính của xã hội. Chí Phèo thế mà khốn khổ đến độ chỉ được xếp ngang với con chó. Tiếng người cũng chỉ như tiếng chó sủa, nghĩ lại cũng cảm thấy đau lòng, xót thương. Vậy mà những điều Chí Phèo làm, ngay từ khi khởi đầu truyện, dù là chửi nhưng cũng không ai thèm chửi đáp lại. Tiếng hắn chửi cũng giống với tiếng bao con thú khác của xã hội, không ai thèm quan tâm hay buồn đáp trả.

Phân tích sự tha hóa của Chí mới thấy cuộc gặp mặt định mệnh với Thị Nở là bước ngoặt khủng khiếp với hắn và đồng thời đây cũng là cánh cổng đưa Chí Phèo vào tận cùng của tuyệt vọng. Nỗi cô đơn, tuyệt vọng đến cùng khiến Chí không thể chia sẻ được với ai và Chí đã bị đẩy ra ngoài cuộc sống bình thường để đứng bên lề của xã hội. Sự thoái hoá của Chí là một hình ảnh mô tả chân thực và trần trụi nhất về xã hội thôn quê Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám.

Đồng thời cũng là lời lên án nghiêm khắc lũ người tàn nhẫn, độc ác đã cố tình hãm hại Chí và lợi dụng hắn để khiến hắn trở thành con quỷ của làng Vũ Đại. Chân dung ấy của hắn cũng là hiện thân cho nỗi đau đớn tột cùng nhất của người nông dân đối với xã hội khi này. Không còn lương thiện nữa, Chí sẽ sống cuộc sống cay đắng, đầy tủi nhục cùng với hiện thực đói nghèo, tối tăm và với tương lai âm u quá mức vì cảnh giết chóc.

Thực chất bản tính lương thiện của Chí không hề mất đi, ngược lại nó đang ngày càng trở nên chìm sâu vào lãng quên. Đây cũng là lý do để Chí có thể thức tỉnh và thắp lên khát vọng lương thiện sau cái đêm say gặp mặt Thị Nở. Chí sẽ không thể nào cảm nhận được tình người và biết được toàn bộ hương vị của cuộc đời nếu chỉ mãi đắm chìm trong các men rượu.

Sau mối tình đầu chớp nhoáng với Thị Nở, Chí đã cảm nhận những thanh âm của cuộc đời vốn bấy lâu gã không quan tâm. Bây giờ gã mới nghe được tiếng chim kêu ngoài đó ồn ào lắm, tiếng cười đùa của người trong chợ và tiếng ngư dân khua tay bắt cá. Những thanh âm đó khơi gợi lại nơi hắn bao mơ ước làm người đã có từ thủa nhỏ.

Bát cháo hành của Thị Nở đã khơi gợi nơi Chí nhiều cảm xúc tích cực. Ăn cơm khiến hắn cảm thấy mắt đỏ hoe. Vậy đó, chỉ cần một lời ngợi khen – dẫu chỉ là sự thương hại của một người con gái xấu xí, thô kệch, cũng đủ làm hồi sinh trở lại bản chất thiện lương trong con người. Thế là qua hơn hai mươi năm khước từ quyền làm người, Chí Phèo đã tự chọn cho mình con đường quay đầu làm người lương thiện.

Lần này Chí cảm thấy buồn, rồi hắn “sợ tuổi già”, “đói lạnh”, “bệnh tật” và “cô độc”. Sức mạnh của tình yêu thật là ghê gớm. Nam Cao đã thật sự hoà mình với Thị Nở để đồng cảm và để chứng kiến từng khoảnh khắc biến đổi tâm lí của Chí. Tình yêu của Thị Nở đã xây dựng nên trong Chí một cầu nối để hắn có thể làm hoà với mọi người. Tình yêu của Thị Nở đã dạy cho Chí về cách làm người.

Tóm tắt quá trình tha hóa của Chí Phèo ngắn gọn, dễ hiểu

Sự kiện nào đã khiến những tha hoá của Chí Phèo xuất hiện? Nông nỗi nào đưa con người chúng ta vào hoàn cảnh trớ trêu như thế? Trong truyện ngắn được coi là kiệt tác của Nam Cao – “Chí Phèo”, dường như ta đã nhìn thấy lời giải đáp. Phân tích quá trình tha hoá của Chí Phèo qua truyện ngắn, chúng ta sẽ chứng kiến những thay đổi của hình tượng Chí Phèo, từ một anh lao động nghèo, chất phác, giản dị trở thành một con người tha hoá cả ở tâm hồn lẫn thân xác, tuy nhiên bản chất lương thiện vẫn còn tồn tại bên trong con người của hắn.

Trước hết, Chí Phèo bước đầu trở nên tha hóa khi bị Bá Kiến đẩy vào nhà tù thực dân. Thời điểm ấy, dù sống trong xã hội bình thường, cũng chịu sự bóc lột, áp bức của chế độ thực dân, phong kiến. Người nông dân hiền lành phải chịu thuế nặng, nhịn đói chịu khổ, bị tra tấn, hành hạ mua vui. Vậy mà, Chí còn bị đẩy vào nhà tù, nơi lũ thực dân mặc sức hành hạ, chém giết, sống chết cũng không ai quan tâm. Khi ở trong hoàn cảnh ấy, sự lương thiện trong Chí bị chèn ép, bóp méo đến mức không còn nữa.

Tiếp đó, sau khi thoát tù, ra được khỏi địa ngục trần gian ấy, Chí không còn mang hình hài lành lặn nữa. Để thích nghi với môi trường khốc liệt, mặt mũi Chí băm trợn, gớm ghiếc, đáng sợ. Chính điều này, khiến cho những công việc bình thường, chân chất, lương thiện không còn dành cho Chí được nữa. Để mưu sinh, tự nuôi mình, Chí phải đi làm tay sai cho lão Bá Kiến. Hắn chịu làm mọi việc, như thân trâu ngựa, giúp Bá Kiến đòi nợ, ức hiếp nhân dân. Từ ấy, Chí Phèo bị người làng khinh bỉ, ghét bỏ.

Cuối cùng, khi Chí gặp Thị Nở, những tưởng hắn đã tìm được hạnh phúc của đời mình, chấm dứt sự tha hóa của bản thân thì lại bị kịch nữa ập đến. Chí của lúc bấy giờ đã làm quá nhiều điều ác, bà cô của Thị Nở đã ngăn cấm Thị yêu đương với hắn. Ánh sáng cuối cùng của đời Chí đã bị dập tắt, và lúc này nhân tính của hắn đã bị bóp nát hoàn toàn. Hành động chống cự cuối cùng của Chí là tìm đến lão Bá Kiến, đâm lão một nhát và rồi cũng tự kết liễu đời mình.

Ý nghĩa của quá trình tha hóa của Chí Phèo

Từ quá trình tha hóa của Chí Phèo, tác phẩm gửi đến chúng ta thông điệp ý nghĩa, cũng là lời kêu cứu tha thiết của biết bao số phận bất hạnh: Hãy ủng hộ và đấu tranh vì quyền được làm người của những con người này. Họ xứng đáng được tồn tại và sống hạnh phúc nếu không bị những thế lực đen tối của xã hội đưa họ vào cảnh cùng cực, tuyệt vọng, nhiều bi kịch đau xót.

Tác phẩm đã đem đến cho người đọc những giá trị nhân văn, sâu đậm. Đồng thời, cho ta thấy những suy nghĩ, tư tưởng của nhà văn, ông xót xa, thương thay thân phận của những người nông dân khốn khổ, bị xã hội đè nén, bất công. Truyện ngắn đã một lần nữa khẳng định, đề cao tình cảm yêu thương giữa người với người có thể cảm hóa được đau thương.

Dù Chí Phèo chết trên đường quay lại với cuộc sống, nhưng chắc hẳn người đọc đã hiểu và đã tin tưởng rằng phần nhân tính vẫn tồn tại trong con người ấy. Truyện ngắn cũng là hồi chuông thức tỉnh chúng ta về một xã hội tàn nhẫn, bất công và vô nhân đạo.

Quá trình tha hoá của Chí Phèo là sự mô tả quá chân thật về số phận người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám – 1945. Phân tích sự tha hóa của Chí Phèo, ta nhận ra được từ một người nông dân hiền lành, chân chất, Chí biến trở thành một con quỷ của làng Vũ Đại. Nhưng Nam Cao đã để ngòi bút đầy ắp tình thương yêu của ông tìm tòi, khám phá và khẳng định bản chất nhân tính vẫn còn trong những con người ấy.

Xem thêm: Phân tích tâm trạng Mị trong đêm tình mùa đông – “Vợ chồng A Phủ”

Phân Tích, Văn Học -