Phân tích 12 câu thơ giữa bài Trao duyên trong tác phẩm Truyện Kiều

Nguyễn Du là đại thi hào Việt Nam, sinh năm 1766, mất năm 1820. Tên thật là Tố Như sinh ra trong một gia đình phong kiến ​​quý tộc ở quê hương Hà Tĩnh. Nguyễn Du đã sống trong một thời đại bất ổn và chứng kiến ​​bao cảnh đời bất công với nhiều sự thối nát của xã hội. Chính vì vậy, tác giả có một sự đồng cảm sâu sắc với những người phụ nữ bất hạnh. Trong số đó có bài thơ Trao duyên trích từ kiệt tác Truyện Kiều. Bài thơ bi tráng này được thể hiện trong từng câu, từng chữ, đều mang đến những cảm xúc đau lòng cho người đọc.

Cảnh Kiều trao duyên cho Thúy Vân (2 câu đầu)

Tình yêu của Thuý Kiều đối với Kim Trọng đang trong giai đoạn hạnh phúc nhờ tình yêu sâu nặng và thắm thiết. Trớ trêu thay một biến cố gia đình ập tới và phá hủy tình yêu đó. Vì để chuộc cha cũng như em trai, Kiều chấp nhận hy sinh bản thân và tình yêu đời mình. Nàng không khác gì một món hàng hóa mặc người ta định giá và không thể sống cuộc đời của chính mình. Không những thế,  khi tình yêu của Thúy Kiều với Kim Trọng sớm nở chóng tàn thì nàng càng đau lòng hơn bao giờ hết.

Để không phụ tình cảm mà chàng Kim dành cho mình, Kiều đã thuyết phục em gái thay mình gánh vác phần trách nhiệm đó. Khi nói chuyện với Vân, trong tâm trí Kiều như sống lại những kỷ niệm về mối tình say đắm với Kim Trọng: 

”Chiếc vành với bức tờ mây

Duyên này thì giữ vật này của chung”

Xuất hiện ngay đầu đoạn thơ là hình ảnh “Chiếc vành, tờ mây”, đây chính là kỉ vật trao duyên giữa Kiều và Trọng. Chúng đã chứng thực cho tình yêu son sắc, những lời thề nguyện bên nhau trọn đời, trọn kiếp. Đồng thời, hai đồ vật này cũng thể hiện khao khát, ước vọng của Thúy Kiều được ở bên Kim Trọng đến “đầu bạc răng long”. 

Nếu như hai kỷ vật này không còn nữa thì đồng nghĩa đoạn tình duyên giữa hai người cũng đến hồi kết. Chẳng còn cách nào cứu vãn – một tình yêu sẽ đổ vỡ và không thể hàn gắn như xưa. Qua đó, ta có thể thấy được việc trao đi kỷ vật tình yêu đồng nghĩa với việc Thúy Kiều đã quyết tâm cắt đứt mối lương duyên này, cũng ngầm khẳng định chẳng còn bất cứ cơ hội để hàn gắn tình cảm như trước. 

Đối với mỗi người con gái việc giữ gìn hạnh phúc của riêng mình hết sức quan trọng, thế nhưng Kiều vẫn lựa chọn làm tròn đạo hiếu với gia đình. Đau khổ biết bao nhiêu khi không thể cùng người thương đi hết quãng đường còn lại. Giọng điệu bài thơ như một tiếng nấc trong lòng nghẹn ngào sau từng câu câu chữ, khiến ta càng thêm xót thương cho truyện tình Kiều – Trọng.  

Tình yêu với Kiều là lẽ sống, là hơi thở và không thể dứt ra được. Nguyễn Du cuối cùng đã biến Kiều trở lại thành một cô gái bình thường, yếu đuối bị lôi kéo vào sự tàn phá tâm lý. Trái tim cô dường như quyết tâm từ bỏ, nhưng trái tim cô không thể làm theo. Những món quà lưu niệm đã được trả lại nhưng tình cảm và những kỷ niệm vẫn gắn bó với nàng.

Sự tuyệt vọng khi không thể níu giữ tình yêu Kiều – Kim (4 câu tiếp)

Sóng gió cuộc đời bất ngờ ập đến đã khiến Kiều rơi vào bi kịch tuyệt vọng do chính cô tạo ra.

“Dù em nên vợ nên chồng,

Xót người bạc mệnh ắt lòng chẳng quên

Mất người còn chút của tin,

Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa”

Dường như mọi chuyện đã được giải quyết nhưng bản thân Kiều vẫn lo lắng cho tương lai, cho mối quan hệ hôn nhân của Kim Trọng và Thúy Vân. Dù vậy, nàng đã đền đáp được tình cảm mà Kim Trọng luôn dành cho mình, làm tròn đạo nghĩa với cha mẹ và giúp em gái có được hạnh phúc của đời mình. Nhưng thực tế có mấy ai vui khi nhường người mình yêu cho người phụ nữ khác. 

Do vậy bản thân Kiều vẫn có một nỗi buồn âm ỉ khi hạnh phúc trong cuộc đời nàng là chàng Kim đã thuộc về người khác. Cùng với đó, tương lai vô định, mờ mịt đang chờ nàng phía trước, chẳng biết sẽ còn bao chông gai thử thách đang đợi phía trước, cũng chẳng biết cuộc đời sẽ vùi dập số phận Kiều ra sao. 

Kiều chấp nhận hy sinh cuộc đời mình để đổi lấy hạnh phúc cho mọi người xung quanh dù biết cái giá phải trả sẽ rất đắt. Nàng chấp nhận sống cô độc bên lề hạnh phúc, chỉ mong những người mình yêu thương có được cuộc sống vui vẻ. Có thể nói, hiện tại Kiều chẳng còn gì cả ngoài những ký ức đẹp ngày xưa. Đây cũng chính là tài sản quý giá nhất, là thứ Kiều có thể mang theo để chống chọi với sóng gió tương lai.

Hai từ “ngày xưa” như đang xé cõi lòng Kiều, vang vọng nỗi chua xót cho chính mối tình đẹp nhưng dang dở giữa Kim Kiều. Chính vì vậy, nhớ về ký ức tình yêu ấy  “phím đàn với mảnh hương nguyền” càng kiến lòng Kiều thêm đau. Nàng cũng chẳng thể buông xuôi và dứt khoát ra đi.

Những cảm thán về tương lai mịt mù (6 câu thơ cuối)

Càng nghĩ về quá khứ tươi đẹp càng khiến Kiều thêm phần tuyệt vọng với tương lai vô định của chính mình:

“Mai sau dù có bao giờ

Đốt lò hương ấy so tơ phím này

Trông ra ngọn cỏ lá cây,

Thấy hiu hiu gió thì hay chị về

Hồn còn mang nặng lời thề,

Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai”

Cho dù cuộc đời Kiều phải chịu bao nhiêu bất hạnh đi chăng nữa thì nàng vẫn hy vọng cả Thúy Vân và Kim Trọng luôn sống hạnh phúc. Đồng thời Kiều mong muốn hai người luôn nhớ đến mình, khi “Thấy hiu hiu gió thì hay chị về” thì đó chính là Kiều.

Là một người đa sầu đa cảm, Thúy Kiều không dễ gì quên được lời thề với chàng Kim. Dù là linh hồn ở nơi vĩnh hằng, nàng vẫn luôn nhớ đến lời thề chung thủy với Kim Trọng nguyện trọn đời. Cả đời này, nàng sẽ ghi nhớ lời thề chung thủy đó. 

Dù có âm dương cách biệt thì Kiều vẫn luôn hướng về Kim Trọng. Nàng cũng hy vọng nơi trần thế, Vân Trọng sẽ có cuộc sống hôn nhân viên mãn. Qua những câu thơ này, ta có thể thấy rõ Thúy Kiều vẫn còn sống, nhưng trái tim nàng đang chết dần chết mòn. Cái chết oan uổng của hồng nhan bạc mệnh. Đó cũng là những lời cảm thán của Thúy Kiều trước tương lai mờ mịt.

Từ đó cho thấy rõ sự khốc liệt của xã hội cũ, nơi những kẻ không tiền, không quyền đều bị lên án đến cùng. Bạn thậm chí không có quyền theo đuổi hạnh phúc của chính mình. Qua đây, chúng ta có thể thấy hậu quả của việc xã hội cũ bắt bớ con người, tước đi quyền được yêu thương và hạnh phúc của họ, đồng thời khiến cô gái đang “xuân xanh” như Kiều lại nghĩ đến cái chết. Nàng đã hy sinh bản thân, đầu hàng số phận và chịu đựng đấu tranh cho một sai lầm mà cô ấy không đáng phải chịu. Không ai có thể chia sẻ sự ghê tởm này và không ai có thể hiểu được. 

Cả cuộc đời, Kiều đã sống với những nghi ngờ về việc liệu mình có làm đúng hay không. Nhà văn nhân đạo Nguyễn Du nhìn thấy nỗi khốn khổ của con người trong xã hội cũ. Khi phân tích 12 câu thơ giữa bài Trao Duyên, tác giả đã lần đầu tiên bộc lộ rõ ​​ràng và sâu sắc sự tự nhận thức về cuộc đời, số phận và thiên nhiên. Nhà thơ đã bày tỏ sự bảo vệ nhu cầu hạnh phúc cơ bản và vốn có của con người.

Xem thêm: Phân tích thủy trình của sông Hương

Văn Học -