Hoàn cảnh sáng tác, nội dung nghệ thuật bài Cảnh khuya, Rằm tháng giêng

Cảnh khuya và Rằm tháng giêng đều là những bài thơ hay của tác giả Hồ Chí Minh sáng tác trong thời gian kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Hãy nêu hoàn cảnh sáng tác, nội dung nghệ thuật bài Cảnh khuya, Rằm tháng giêng và những điểm chính về nội dung nghệ thuật của 2 bài thơ này.

Hoàn cảnh sáng tác, nội dung nghệ thuật bài Cảnh khuya, Rằm tháng giêng

Nội dung bài viết

I. Bài Cảnh khuya

a. Hoàn cảnh sáng tác

Bài thơ Cảnh khuya được Bác sáng tác vào giai đoạn đầu của kháng chiến chống Pháp, cụ thể vào năm 1947. Đây là giai đoạn nhân dân hưởng ứng lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, rút lui lên những vùng rừng núi, hiểm trở để thành lập căn cứ, lực lượng chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài với thực dân Pháp.

Trong một đêm trăng đẹp, Bác ngắm cảnh và viết lên những vầng thơ tuyệt đẹp. Bài thơ lột tả vẻ đẹp của thiên nhiên, núi rừng đồng thời gửi gắm bên trong tâm sự của người lãnh đạo, lo lắng tương lai và vận mệnh của đất nước.

b. Nội dung

Bài thơ Cảnh khuya được viết ở chiến khu Việt Bắc, khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp với tiếng suối, trăng, cảnh khuya đẹp như vẽ… hình ảnh thơ sinh động, giàu sức biểu cảm. Tiếng suối được so sánh như tiếng hát trong trẻo, nhẹ nhàng. Trăng in bóng lên cổ thủ lồng nhau vào nhau tạo sự hài hòa, huyền ảo. Hình ảnh thiên nhiên qua cảm nhận của Bác rất đẹp và sinh động.Trên nền thiên nhiên đó là thi nhân – người chiến sĩ đang thao thức bởi Người lo lắng cho vận mệnh dân tộc.

c. Nghệ thuật

– Vận dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.

– Biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ, điệp từ.

– Vẻ đẹp đêm trăng vừa cổ điển mang nét đẹp hiện đại.

– Ngôn từ giản dị, trong sáng toát lên tình yêu thiên nhiên, yêu nước và sự lạc quan, yêu đời của Bác.

✅ Xem thêm >>> Bài thơ: Cảnh khuya – Nội dung bài thơ, Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm

 

II. Bài Rằm tháng giêng

a. Hoàn cảnh sáng tác

Rằm tháng giêng là bài thơ ra đời trong một đêm trăng rằm. Bác cùng với các cán bộ có cuộc họp quan trọng, buổi họp kết thức khi trời đã khuya, Bác cùng các cán bộ trở về bằng thuyền. Lấy cảm hứng từ đêm trăng rằm, Bác viết bài thơ để ghi lại khoảng khắc tuyệt đẹp từ thiên nhiên.

Thông tin thêm: Bài thơ được viết ở chiến khu Việt Bắc vào năm 1948, giai đoạn đầu của kháng chiến chống thực dân Pháp.

b. Nội dung

Bối cảnh viết bài thơ Rằm tháng giêng rất tình cờ, khi kết thúc một cuộc họp quan trọng, Bác trở về nhà bằng thuyền, đó cũng là thời điểm đêm về khuya, Bác đã thực sự rung động trước vẻ đẹp của đêm trăng rằm. Con thuyền không chỉ chở người mà còn chở đầy ánh trăng lướt đi, đó là hình ảnh vô cùng lãng mạn của nghệ sĩ – chiến sĩ Hồ Chí Minh. Bài thơ cũng toát lên sự ung dung, phong thái của Bác trong thời điểm khó khăn của cuộc kháng chiến.

c. Nghệ thuật

– Bài thơ gốc viết theo thất ngôn tứ tuyệt, dịch sang thể thơ lục bát.

– Mang vẻ đẹp cổ điển đặc trưng của phương Đông như: trăng, dòng sông, con thuyền.

– Ngôn từ có sức biểu cảm cao, hàm súc.

– Kết hợp giữa miêu tả và yếu tố biểu cảm giúp bài thơ mang nét đẹ cổ điển và hiện đại.

III. Ý nghĩa của 2 bài thơ

Cảnh khuya

Chiêm ngưỡng và hòa mình vào vẻ đẹp thiên nhiên đất trời nhưng không quên bày tỏ nỗi lòng của người lãnh đạo trước vận mệnh của dân tộc, đất nước.

Rằm tháng giêng

Thể hiện tâm hồn nghệ sĩ – chiến sĩ thưởng thức vẻ đẹp tuyệt vời từ thiên nhiên trong đêm trăng rằm.Bác có sự cảm nhận tinh tế trước thiên nhiên và phong thái ung dung, tự tại trong bất kì hoàn cảnh khắc nghiệt của chiến tranh.

Bài viết về biện pháp nghệ thuật trong bài Cảnh khuya

Cảnh khuya bài thơ đã lột tả được vẻ đẹp thiên nhiên và hình ảnh con người trong khung cảnh ấy. Trong không gian yên tĩnh người nghe có thể thưởng thức tiếng suối trong trẻo từ phía xa, biện pháp nghệ thuật sử dụng so sánh tiếng suối như tiếng hát của con người.

Trong câu “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa” điệp từ “lồng” được sử dụng hai lần tạo ra khung cảnh thiên nhiên với đêm trăng rừng tầng lớp , xen kẽ nhau tạo nên vẻ đẹp lung linh, đầy màu sắc qua con mắt của những người đang ngắm nhìn cảnh vật.

Trong hai câu đầu lột tả vẻ đẹp của núi rừng, thiên nhiên thì hai câu sau nói lên nổi lòng của con người là chính tác giả. Điệp từ “chưa ngủ” được sử dụng hai lần, bác hồ chưa ngủ vì cảnh đẹp nhưng cũng vì nước nhà đang chiến tranh. Bác đang suy nghĩ về tình hình đất nước và chiến tranh, điệp từ “chưa ngủ” đã thể hiện được nỗi lo nước nhà của bác.

Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.

Các biện pháp nghệ thuật sử dụng trong bài thơ đã thể hiện được vẻ đẹp thiên nhiên núi rừng Việc Bắc và nói lên nỗi lòng của người cha già lo lắng, suy nghĩ đối với vận mệnh của dân tộc.

Bài viết có tính chất tham khảo!

Trên đây là hoàn cảnh sáng tác, nội dung nghệ thuật bài Cảnh khuya và Rằm tháng giêng đã được lột tả chi tiết, giúp mọi người và các em học sinh hiểu được sâu xa về nội dung và hoàn cảnh sáng tác của hai bài thơ này.

Lớp 7 -