10 cách mở bài nghị luận văn học học sinh giỏi

Mở bài là phần quan trọng trong một bài văn nghị luận văn học, có vai trò giới thiệu vấn đề cần nghị luận, thu hút sự chú ý của người đọc và tạo tiền đề cho phần thân bài. Một mở bài hay cần đảm bảo các yêu cầu sau:

Dưới đây là 10 cách mở bài nghị luận văn học học sinh giỏi, được tổng hợp từ các bài văn đạt giải cao trong các kỳ thi học sinh giỏi:

1. Mở bài trực tiếp

Là cách mở bài nêu thẳng vấn đề cần nghị luận ngay từ đầu. Cách mở bài này thường được sử dụng cho các đề bài có yêu cầu khái quát, tổng hợp. Ví dụ:

Đề bài: Phân tích hình tượng người lái đò trong truyện ngắn “Người lái đò sông Đà” của Nguyễn Tuân.

Mở bài: Trong nền văn học Việt Nam, Nguyễn Tuân là một nhà văn tài năng, luôn tìm tòi, khám phá những vẻ đẹp mới mẻ, độc đáo của cuộc sống. Trong truyện ngắn “Người lái đò sông Đà”, ông đã khắc họa thành công hình tượng người lái đò – một người lao động bình dị mà anh hùng.

2. Mở bài gián tiếp

Là cách mở bài không nêu trực tiếp vấn đề cần nghị luận mà dẫn dắt, gợi mở vấn đề bằng một câu chuyện, một hình ảnh, một ý kiến,… Cách mở bài này thường được sử dụng cho các đề bài có yêu cầu phân tích, cảm nhận, so sánh,… Ví dụ:

Đề bài: Phân tích vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật Tràng trong truyện ngắn “Vợ nhặt” của Kim Lân.

Mở bài: “Cái đói đã tràn đến xóm ngụ cư như một trận ốm rét khủng khiếp. Người chết như ngả rạ. Không khí vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và xác người.” (Kim Lân). Trong hoàn cảnh đó, Tràng – một thanh niên nghèo khổ, xấu xí, lại là người ít nói, thế mà lại có thể nhặt được vợ. Điều đó khiến chúng ta phải suy ngẫm về vẻ đẹp tâm hồn của Tràng.

3. Mở bài bằng một câu hỏi tu từ

Cách mở bài này thường được sử dụng để thu hút sự chú ý của người đọc, tạo sự tò mò, kích thích suy nghĩ của họ. Ví dụ:

Đề bài: Phân tích bài thơ “Sóng” của Xuân Quỳnh.

Mở bài: “Sóng là bài thơ tình yêu nổi tiếng của Xuân Quỳnh. Vậy, sóng là gì? Sóng là những con sóng trên biển, là những con sóng trong tâm hồn của người phụ nữ đang yêu. Vậy, bài thơ “Sóng” của Xuân Quỳnh nói lên điều gì?”

4. Mở bài bằng một so sánh

Cách mở bài này thường được sử dụng để làm nổi bật vấn đề cần nghị luận. Ví dụ:

Đề bài: Phân tích đoạn thơ “Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc/ Quân xanh màu lá dữ oai hùm” trong bài thơ “Tây Tiến” của Quang Dũng.

Mở bài: “Tây Tiến” là bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, mỗi khổ thơ 4 câu, 7 chữ. Nhưng nếu chỉ nhìn vào những con số khô khan đó thì khó có thể hình dung được vẻ đẹp của bài thơ. Để thấy được vẻ đẹp đó, chúng ta hãy so sánh bài thơ “Tây Tiến” với một bức tranh sơn thủy.

5. Mở bài bằng một dẫn chứng

Cách mở bài này thường được sử dụng để đưa ra một ví dụ cụ thể, sinh động để minh họa cho vấn đề cần nghị luận. Ví dụ:

Đề bài: Phân tích vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao trong truyện ngắn “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân.

Mở bài: “Chữ người tử tù” là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất của Nguyễn Tuân. Nhân vật Huấn Cao trong truyện được khắc họa là một nhân cách nghệ sĩ tài hoa, khí phách hiên ngang và bất khuất. Điều đó được thể hiện rõ nét qua cảnh Huấn Cao cho chữ viên quản ngục.

6. Mở bài bằng một trích dẫn

Cách mở bài này thường được sử dụng để dẫn dắt vấn đề cần nghị luận bằng một trích dẫn từ tác phẩm hoặc của một nhà văn, nhà thơ nổi tiếng. Ví dụ:

Đề bài: Phân tích vẻ đẹp của nhân vật Mị trong truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài.

Mở bài: “Người ta sinh ra đã là con người, nhưng để trở thành người, phải trải qua một quá trình đấu tranh gian nan, thử thách. Và Mị trong truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài là một điển hình cho quá trình đấu tranh đó.” (Đặng Thai Mai).

 

7. Mở bài bằng một câu chuyện

Cách mở bài này thường được sử dụng để dẫn dắt vấn đề cần nghị luận bằng một câu chuyện có liên quan đến tác phẩm. Ví dụ:

Đề bài: Phân tích vẻ đẹp của nhân vật Thúy Kiều trong Truyện Kiều của Nguyễn Du.

Mở bài: Có một câu chuyện kể rằng, một chàng trai trẻ đi qua một cánh đồng nọ và bắt gặp một cô gái đang khóc. Anh ta hỏi cô gái tại sao cô lại khóc. Cô gái trả lời rằng, cô đang khóc vì số phận của mình. Cô là một người con gái tài sắc vẹn toàn, nhưng lại bị bán vào lầu xanh. Chàng trai nghe xong, cảm thấy rất thương cô gái. Anh ta đã quyết định giúp cô gái thoát khỏi lầu xanh và tìm được hạnh phúc. Câu chuyện trên gợi cho chúng ta suy nghĩ về vẻ đẹp của nhân vật Thúy Kiều trong Truyện Kiều của Nguyễn Du.

8. Mở bài bằng một hình ảnh

Cách mở bài này thường được sử dụng để dẫn dắt vấn đề cần nghị luận bằng một hình ảnh có liên quan đến tác phẩm. Ví dụ:

Đề bài: Phân tích vẻ đẹp của đoạn thơ “Cảnh ngày xuân” trong bài thơ “Truyện Kiều” của Nguyễn Du.

Mở bài: Trong bức tranh thiên nhiên mùa xuân trong bài thơ “Truyện Kiều” của Nguyễn Du, có một hình ảnh khiến ta không thể nào quên, đó là hình ảnh “Cỏ non xanh tận chân trời”. Hình ảnh này gợi lên một khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Nó cũng gợi lên một tâm hồn trẻ trung, yêu đời của Thúy Kiều.

9. Mở bài bằng một câu nói bất hủ

Cách mở bài này thường được sử dụng để dẫn dắt vấn đề cần nghị luận bằng một câu nói bất hủ của một nhà văn, nhà thơ nổi tiếng. Ví dụ:

Đề bài: Phân tích vẻ đẹp của nhân vật Chí Phèo trong truyện ngắn “Chí Phèo” của Nam Cao.

Mở bài: “Người ta sinh ra là con người, nhưng để trở thành người, phải trải qua một quá trình đấu tranh gian nan, thử thách. Và Chí Phèo trong truyện ngắn “Chí Phèo” của Nam Cao là một điển hình cho quá trình đấu tranh đó.” (Đặng Thai Mai).

10. Mở bài bằng một câu hỏi phản đề

Cách mở bài này thường được sử dụng để thu hút sự chú ý của người đọc, tạo sự tò mò, kích thích suy nghĩ của họ. Ví dụ:

Đề bài: Phân tích vẻ đẹp của nhân vật Thúy Kiều trong Truyện Kiều của Nguyễn Du.

Mở bài: Thúy Kiều là một người con gái tài sắc vẹn toàn, nhưng lại có số phận bi kịch. Vậy, điều gì đã khiến Thúy Kiều phải chịu một số phận như vậy?

Bằng việc sử dụng 10 cách mở bài nghị luận văn học học sinh giỏi linh hoạt  và các cách mở bài khác nhau, các bạn sẽ có thể viết được những bài văn nghị luận văn học hay và lôi cuốn.

Mở Bài -