Gió là gì? Các nguyên nhân sinh ra gió và các loại gió chính
Đặc điểm khí hậu Việt Nam rất đa dạng, trong đó có sự góp phần của các loại gió chính. Vậy gió là gì? Nguyên nhân nào sinh ra gió? Kiến thức bên dưới sẽ cung cấp cho các bạn các thông tin đó và đặc điểm của các loại gió ở Việt Nam và rất nhiều thông tin liên quan khác.
Nội dung bài viết
Tìm hiểu về gió
Gió là gì?
Gió là một hiện tượng thời tiết thiên nhiên mà chúng ta thường thấy trong cuộc sống hàng ngày. Nhưng ít ai có thể định nghĩa được gió là gì.
Khái niệm: Trong không gian có các luồng không khí chuyển động trên quy mô lớn người ta gọi đó là gió. Trong đó, chúng ta hiểu rằng:
– Đối với Trái Đất thì nó là các luồng không khí lớn chuyển động trong không gian
– Đối với trong không gian, thì các chất khí hoặc các hạt tích điện từ Mặt Trời vào không gian chuyển động gọi là gió mặt trời. Còn khi xảy ra sự thoát khí của các nguyên tố hóa học nhẹ chuyển từ bầu khí quyển của một hành tinh vào không gian gọi là gió hành tinh.
Nguyên nhân sinh ra gió
Về nguyên nhân hình thành gió được hiểu là do sự khác biệt trong áp suất khí quyển. Sự khác biệt trong áp suất khí quyển dẫn đến việc không khí có xu hướng di chuyển từ nơi có áp suất cao đến nơi có áp suất thấp. Vì vậy mà các cơn gió cũng có những tốc độ khác nhau.
Ngoài ra còn do hiệu ứng Coriolis (trừ đường xích đạo), không khí cũng bị chệch hướng sẽ sinh ra gió.
Quy mô của gió: việc tạo nên quy mô gió lớn (hoàn lưu khí quyển) dựa vào nhiệt độ khác biệt giữa xích đạo và các cực hay sự quay của các hành tinh. Do ma sát của bề mặt trái đất, gió có xu hướng đạt đến sự cân bằng và tốc độ gió chậm hơn.
Các loại gió chính
Dựa vào hướng gió thổi mà mỗi loại gió có những đặc điểm khác nhau. Từ đó chúng ta quy định các loại gió khác nhau.
Gió mậu dịch
Gió mậu dịch là loại gió thường xuyên thổi trong các miền cận xích đạo.
Phạm vi hoạt động của gió mậu dịch là ở 30 độ về phía xích đạo
Nguyên nhân hình thành gió mậu dịch là do có sự chênh lệch lượng khí áp từ vùng khí áp cao xuống vùng khí áp thấp (từ chí tuyến xuống xích đạo).
Hướng gió:
+ Bán cầu Bắc: chủ yếu thooir theo hướng Đông Bắc – Tây Nam
+ Bán cầu Nam: thổi hướng Đông Nam – Tây Bắc
Thời gian gió hoạt động: gió mậu dịch hoạt động quanh năm. Nhưng chủ yếu là hoạt động vào mùa hè
Tính chất gió: khô và ít mưa
Gió Tây ôn đới
Đây là loại gió thổi từ các khu áp cao cận nhiệt đới về các khu áp thấp ôn đới.
Phạm vi hoạt động: ở vĩ độ trung bình giữa 35 và 36 độ vĩ.
Hướng gió chính: thổi chủ yếu theo hướng Tây sang Đông
+ Bán cầu Bắc là Tây Nam và bán cầu Nam là Tây Bắc
Thời gian hoạt động: quanh năm
+Chủ yếu mạnh nhất là vào mùa đông khi áp suất ở các cực thấp hơn.
+ Vào mùa hè gió Tây hoạt động yếu hơn do áp suất ở các cực cao hơn.
Tính chất gió Tây ôn đới: do xuất phát từ khu áp cao cận nhiệt đới nên gió Tây thường mang ẩm và lượng mưa lớn. Gió hoạt động quanh năm nên độ ẩm rất cao.
Gió đông cực
Gió đông cực là loại gió thổi từ vùng áp suất cao ở Bắc cực và cực Nam về phía áp suất thấp trong vùng gió tây.
Phạm vi hoạt động: thổi từ 90 độ Bắc và Nam về vĩ tuyến 60 độ Bắc và Nam
Hướng gió chính: thổi từ phía Đông sang phía Tây, hướng Đông Bắc và Đông Nam
Thời gian hoạt động: hoạt động quanh năm, hoạt động yếu và không đều.
Tính chất gió: gió đông cực mang tính chất lạnh, khô.
Gió địa phương
Có các loại gió thổi từ các vùng khác nhau. Gió khi đến Việt Nam chịu ảnh hưởng địa hình mà có những đặc điểm khác gọi là gió địa phương. Gió địa phương gồm gió biển (gió đất) và gió Phơn.
– Gió biển, gió đất là loại gió mà được hình thành ở vùng đất ven biển. Vì vậy hướng gió có thể thay đổi theo ngày và đêm. Ban ngày hướng gió thổi từ biển vào đất liền, ban đêm gió thổi từ đất liền ra biển. Tính chất của hai loại gió này cũng khác nhau.
+ Gió biển: vì thổi từ biển vào nên thường mang theo độ ẩm cao và mát tạo cảm giác dễ chịu
+ Gió đất: thường khô, hanh vì thổi từ đất liền ra.
– Gió Phơn: là loại gió biến tính khi vượt qua các dãy núi hay vùng cao. Bản chất gió phơn vẫn mang lượng ẩm nhưng qua các dãy núi thì bị chặn lại và mang tính chất cực kì khô, nóng. Ở Việt Nam gió phơn hoạt động mạnh ở Bắc Trung Bộ do bị biến đổi khi vượt qua dãy Trường Sơn tạo nên hiện tượng thời tiết khác biệt giữa hai bên dãy núi. Sườn Tây (sườn đón gió) có tính chất ẩm hơn còn sườn Đông (sườn khuất gió) nên có tính chất nóng, khô.
Vai trò của gió
Gió có vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống sinh hoạt. Góp phần quy định bản chất thời tiết của một vùng, một quốc gia.
Đối với Việt Nam, nằm trong vành đai nhiệt đới có loại gió chính: gió mùa và gió phơn Tây Nam. Đây là hai loại gió chính góp phần quan trọng vào sản xuất nông nghiệp của đất nước.
Ngoài ra gió có vai trò trong việc ứng dụng nghiên cứu trong thực tiễn như tạo năng lượng gió, tận dụng nguồn gió để ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Ứng dụng của gió
Như đã nói gió có vai trò quan trọng trong ứng dụng thực tiễn.
Trong khoa học, nghiên cứu hướng di chuyển, tốc độ gió dự báo thời tiết chính xác. Ngoài ra còn có ứng dụng trong giao thông vận tải đường thủy như thiết kế thuyền buồm, tàu thuyền phù hợp trên biển.
Gió là nguồn năng lượng tự nhiên sạch tận dụng khai thác thay thế nguồn năng lượng khác. Với năng lượng gió giúp môi trường thân thiện và tiết kiệm rất lớn trong các khoản đầu tư, tránh sử dụng năng lượng độc hại.
Trong giải trí, các môn thể thao có ảnh hưởng từ hướng gió. Chẳng hạn như cầu lông, bóng bàn, lướt ván, lướt sóng…cũng được ứng dụng nghiên cứu để có cách chơi phù hợp.
Tác hại của gió
Gió ngoài các lợi ích và ứng dụng cũng có những tác hại khôn lường. Nếu tốc độ gió mạnh, quy mô lớn có thể tạo ra nguy hiểm cho con người.
Gió được đo mạnh từ cấp 7 trở lên đã có thể gây cản trở cho chúng ta trong việc di chuyển bên ngoài. Mạnh hơn nữa gió trên cấp 9 đã xảy ra các hiện tượng thời tiết như bão gió, lốc xoáy làm tốc nhà cửa, thậm chí là các công trình… Vì vậy cần có biện pháp dự báo chính xác thời tiết như trên biển về hướng gió, tốc độ gió. Điều này giúp các tàu thuyền nhanh chóng tìm nơi neo đậu tránh những nguy hiểm do gió gây nên.
Như vậy, bài viết đã cung cấp cho các bạn các thông tin về gió là gì, nguyên nhân sinh ra gió và các loại gió chính. Hi vọng, sau bài viết các bạn có thể hiểu và vận dụng các kiến thức liên quan đến gió để ứng dụng vào thực tiễn hoặc có thể phòng tránh những điều nguy hiểm có thể xảy ra.
Địa Lý -